نزدیک به ۴سال از نخستین تصویب لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست در مجلس می‌گذرد، اما رفت‌وآمد این قانون بین شورای نگهبان و مجلس بر سر اصلاح این لایحه در ۴سال گذشته مانع از نهایی‌شدن آن شده است.
اگر چه از سال 1388 تا‌کنون این لایحه 6 بار از سوی اعضای شورای نگهبان مورد ایراد قرار گرفته است و با وجود اینکه نمایندگان مجلس هر بار تلاش کرده‌اند تا نظر شورای نگهبان را جلب کنند اما هنوز موفق نشده‌اند و این لایحه هنوز به تصویب شورای نگهبان نرسیده است.
این کشمکش سبب شده است که لایحه‌ای که می‌تواند سرنوشت تعداد زیادی از کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست را تغییر دهد و زندگی بهتری برای آنان تدارک ببیند بی‌سرانجام بماند. اگر این لایحه به تصویب شورای نگهبان برسد، شرایط فرزندخواندگی تا حدی آسان می‌شود و سازمان بهزیستی می‌تواند تعداد بیشتری از کودکان و نوجوانانی را که تحت سرپرستی دارد به خانواده‌های متقاضی واگذار کند. در حال حاضر 9هزار و 500کودک در مراکز و خانه‌های کودک تحت پوشش سازمان بهزیستی نگهداری می‌شوند که پیش‌بینی می‌شود با تصویب این قانون 50درصد این کودکان بتوانند به کانون خانواده‌ها وارد شوند.
ماده مورد اختلاف
ماده 22لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بد سرپرست مقررات صدور شناسنامه برای کودک و والدین جدید را تعیین می‌کند، در این ماده مشخص می‌شود که ثبت احوال با چه شرایطی اجازه خواهد داشت تا شناسنامه جدیدی برای فرزندخوانده صادر کند و نام فرزندخوانده را نیز در شناسنامه پدر و مادر جدید ثبت کند. این ماده که در حال حاضر به نقطه اختلاف نظر میان شورای نگهبان و نمایندگان مجلس تبدیل شده هویت کودک و نوجوان بی‌سرپرست و بدسرپرست را در مجامع قانونی و عمومی مشخص می‌کند. شورای نگهبان خواستار آن است تا نام پدر و مادر قبلی کودک همچنان در شناسنامه کودک درج شود که این نظر با مخالفت نمایندگان روبه‌روست.
سازمان بهزیستی در تنظیم این لایحه با قوه قضاییه و مجلس همکاری کرده‌است و در حال حاضر هم معاونت اجتماعی این سازمان تلاش می‌کند تا درصورت لزوم برای رفع اشکالات شورای نگهبان به نمایندگان مجلس کمک کند.محمد نفریه، معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی در توضیح ایراد شورای نگهبان گفت:
شورای نگهبان معتقد است ثبت احوال باید نام و نام‌خانوادگی کودک یا نوجوان تحت سرپرستی و همچنین مفاد حکم سرپرستی را در اسناد سجلی یا شناسنامه سرپرست یا زوجین سرپرست وارد کند. همچنین بنا بر نظر شورای نگهبان اداره ثبت احوال مکلف است درصورت مشخص بودن والدین کودک یا نوجوان تحت سرپرستی تنها مفاد حکم سرپرستی در شناسنامه وی درج شود و در غیراین صورت شناسنامه جدیدی برای وی با درج نام زوجین سرپرست و نام خانوادگی سرپرست و همچنین مفاد حکم سرپرستی صادر کند.
او با بیان اینکه هم‌اکنون درمورد این ایراد شورای نگهبان در کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی 2نظر متفاوت وجود دارد، به ایسنا توضیح داد: کمیسیون اجتماعی اصرار دارد برای رفع ایراد وارده لایحه حمایت از کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارسال شود تا این مجمع در مورد ذکر نام واقعی کودک در شناسنامه سرپرست تصمیم‌گیری کرده و از رفت‌وآمدهای متوالی این لایحه جلوگیری شود تا هرچه سریع‌تر به تصویب برسد. عده‌ای نیز در مجلس شورای اسلامی معتقدند بهتر است که ایراد وارده شورای نگهبان را اصلاح کرده و طبق نظر شورای نگهبان لایحه را به صحن علنی مجلس ارائه کنند.
البته سازمان بهزیستی معتقد است که نظر دوم که با اصلاح ایراد شورای نگهبان در مورد لایحه حمایت از کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست همراه است می‌توان روند کار را تسهیل کرد و از طولانی‌تر شدن تصویب این لایحه جلوگیری کرد، چرا که ارسال این لایحه به مجمع تشخیص مصلحت نظام سبب می‌شود تصویب آن به‌مدت طولانی‌تری افزایش یابد. در این خصوص یک جلسه نیز در کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی برگزار شد تا لایحه با رفع ایراد شورای نگهبان به صحن علنی مجلس ارائه شود، اما نتیجه‌ای حاصل نشد. هم‌اکنون درصدد برگزاری جلسات مشترک با کمیسیون اجتماعی مجلس برای رسیدن به تصمیم مشترک در این زمینه هستیم و امیدواریم هرچه سریع‌تر در مورد لایحه تصمیم‌گیری شود.
به گفته نفریه، ایراد شورای نگهبان یک ایراد شرعی و آن درج نشدن مشخصات واقعی کودک تحت سرپرستی در قسمت توضیحات شناسنامه و جلوگیری از ازدواج با محارم و مسائل مربوط به امر ارث است. او با تأکید بر اینکه معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی با اشاره به اینکه پیش از این قرار بود کد مشخصی در قسمتی از شناسنامه کودک تحت سرپرستی درج شود که فقط برای سازمان بهزیستی و سازمان ثبت احوال قابل تعریف باشد، گفت: شورای نگهبان بنابر دلایلی اعلام کرد که با قید کد در شناسنامه کودکان تحت سرپرستی که دارای خانواده مشخص هستند، موافق نیست.
عمر کودکان تلف می‌شود
کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست در سال‌هایی کشمکش میان مجلس و شورای نگهبان قد کشیده‌اند، بزرگ‌تر شده‌اند و هر روز شرایط دشوار زندگی‌شان را به امید رسیدن روزهای بهتر سپری می‌کنند، 4سال زمان برای برقراری یک تفاهم میان 2نهاد تصمیم‌گیر سبب شده تا کودکانی که ممکن بود از 3سال پیش تحت حمایت یک خانواده قرار گیرند همچنان در حسرت روزهای خوش دور از آغوش گرم خانواده باشند، حمایت از کودکان و نوجوانان اگر چه نیاز به قوانین جدی دارد اما به عزم جدی نیز برای سرعت بخشیدن به کارها نیازمند است، تصویب هر چه سریع‌تر این قانون بزرگ‌ترین کمکی است که به این کودکان می‌شود.