آرزو سلیمانی
مقدمه:
همان طور که مستحضر هستید کانون وکلای دادگستری مرجعی به شمار می آید که وظیفه دارد وکلای متخصص را وارد جامعه نماید. لازمه این کار، گذاشتن وظایفی برعهده کارآموزان وکالت می باشد. علاوه بر کوشش کانون وکلای دادگستری، کارآموز هم باید به نحو احسن به ایفای وظایفش بپردازد تا وکیل موفقی به شمار آید. باید از همکارانی که پیشکسوت این رشته به حساب می آیند و راهنمای بنده بودند نهایت قدردانی را به عمل آورم.
توضیح روش کار:
در این تحقیق پرسشنامه ای تدوین شد و توسط 200 نفر از کاراموزان و وکلای جوان تکمیل گردید. براساس پاسخ ها، دو روش آماری تهیه شد. یکی براساس تعداد افراد و دیگری براساس درصد. ابتدا، به ترتیب مقرر در پرسشنامه به شرح و توضیح کارآمدی انچه بر شمرده شد پرداخته می شود و سپس آمارهای بدست آمده (فقط اکثر) ارائه می شود.
چرایی های طرح موضوع:
از زمانی که در آزمون وکالت پذیرفته شده ام شاهد مشکلات کاراموزان بودم زیرا بسیاری از آن مسائل گریبان گیر بنده نیز شده بود و پس از ارائه پرسشنامه به سایر کاراموزان, وجود این خلاء ها را در انان هم مشاهده نمودم همچون :
-در بدو ورود به کانون وکلا ,باید وکیل سرپرستی را تعیین می نمودیم ,این عامل بعد از پنج ماه برای بنده محقق گردید زیرا دومرتبه وکلای تعیینی، از جانب کانون رد شدند علت ان بود که اسامی وکلایی که در سایت و در کتابی که در کانون و در لیستی که در دفتر صدور پروانه موجود بود دقیق نبود برای توضیح بیشتر انکه:بسیاری ازوکلا دفتر نداشتند یا در مکان دیگری غیر از مکان قانونی فعالیت داشتند یا در صورت پذیرش, صرفا کار امضا ی اوراق وکالتنامه را تقبل می نمودند بدون هیچ گونه نظارتی بر کاراموزان بدین خاطر که از جانب کانون بازخواست نشوند و یا شماره تماسشان تغییر نموده بود و گاها در زمانی که پذیرفته شدگان باید وکلا را به عنوان وکیل سرپرست انتخاب می نمودند تلفن همراهشان را جواب نمی دادند !
-پس از شروع کاراموزی در کارگاه ها (اجباری –اختیاری ) سخنرانی ها شرکت داشتم ,گاها موضوعات کلی و زمان اندک بود و گاه موضوعات تخصصی بود و برای کاراموزانی که نیازمند عمومات بودند مثمر ثمر نبود.
-از وظایف کاراموزان حضور در دادگاهها بود که به طور منظم حضور داشتم و گزارشات کاملی تهیه نمودم لکن مفید ان است که به طرقی از انها استفاده شود.در دادگاه برخی از همکاران را شاهد بودم که به عنوان وکیل ؛قابل تشخیص نبودند زیرا لباس (فرم) وکالتی خاصی را نداشتند در حالی که مقتضی این مکان حفظ شان وکالت است.
-قطعا کاراموزان نیز جزء کانون هستند لذا باید بکوشند خود را نه تنها به کمیسیون کاراموزی بلکه به کمیسونهای دیگر جهت همکاری نزدیک کنند.این تفکر باید در ذهن همه کاراموزان قرار بگیرد.
-آزمون اختبار در ذهن کاراموزان, آزمونی به شدت سخت جا افتاده و این باعث استرس زیاد و کاهش کارایی ذهنی می گردد. چرا باید اینگونه باشد ؟!ازمون اختبار صرفا ازمودن سطح علمی کاراموزان برای داشتن حداقل اطلاعات ضروری برای ورود به حرفه وکالت است.چرا جواب سوالات توسط کانون منتشر نمی گردد؟! چرا باید با وجود گذراندن دوران کاراموزی و انجام وظایف ,ضرورت وجود کلاس برای این ازمون احساس شود ؟
به طور کلی ,سوال این است که از نظر کاراموزان میزان تاثیر دوره کاراموزی چه مقدار می باشد؟
قوانین مرتبط با موضوع
1-قانون وکالت مصوب 1315
2-لایحه قانونی استقلال کانون وکلای دادگستری مصوب 1333
3-آیین نامه اجرایی لایحه استقلال کانون وکلای دادگستری مصوب 1334
4-قانون کیفیت اخذ پروانه وکالت دادگستری مصوب 1376
5-مقررات و شرح وظایف کاراموزی مصوب 1385
توضیح و نتیجه گیری و ارائه آمار :
وفق ماده 2 قانون کیفیت اخذ پروانه وکالت دادگستری :برای اشخاصی پروانه کاراموزی وکالت صادر می شود که علاوه بر داشتن دانشنامه لیسانس یا بالاتر حقوق یا فقه و مبنای حقوق اسلامی یا معادل ان از دروس حوزوی و دانشگاهی دارای شرایط ذیل باشند.... ؛حداقل مدرک حقوق برای شرکت در ازمون اخذ پروانه وکالت دادگستری "لیسانس" می باشد بدین معنا که افراد پس از گذراندن 143 واحد درسی به نحو تئوری در ظرف (متعادل)چهار سال می توانند در این ازمون شرکت نماید و پس از پذیرفته شدن می توانند وارد بازار کار داخل در کسوت وکالت شوند با این اوصاف؛ لازمه موفقیت چنین افرادی دیدن اموزشهایی در این راستا می باشد لذا در این باب مقررات و شرح وظایف کاراموزی مورخ 23/3/1385 مصوب هیات مدیره کانون وکلای دادگستری مرکز وجود دارد که مشتمل بر مواردی همچون :انجام کار تحقیقی(فصل دوم)نحوه حضور در دادگاهها و تهیه گزارش(فصل سوم )- برگزاری کارگاهها اموزشی (فصل چهارم ) –انتخاب وکیل سرپرست(فصل پنجم )-برگزاری ازمون اختبار(فصل هفتم) و ... اشاره نمود.
-کارگاهها (اجباری/اختیاری):
مواد 36 و 40 ایین نامه اجرایی لایحه استقلال کانون وکلای دادگستری و فصل چهارم مقررات و شرح وظایف کاراموزی مصوب 85 مرتبط با این بخش می باشد.
یکی از طرق اموزش به کاراموزان برگزاری سخنرانی ها و کارگاهها اعم از اجباری و اختیاری می باشد. در حقیقت؛ کارگاهها ی اموزشی برای اماده سازی و یاددادن مهارت های لازم کار وکالتی و در اختیار گذاشتن تجربیات پیشکسوتان می باشد که می تواند بسیار موثر واقع شود مشروط بر اینکه از نظر محتوایی، از جنبه علمی و عملی از کیفیت بالایی برخوردار باشد و در بر دارنده رویه دادگاهها و نقد عملکرد وکلا وقضات در پرونده ها باشد در این صورت نتیجه ان ،بکارگیری اطلاعات بیان شده در دادگاهها و کاهش تخلفات کاراموزان در اثر بی تجربگی خواهد بود.هر مقدار که محتوا جزئی تر باشد پرداختن به ان دقیق تر می شود لکن اگر محتوا کلی باشد حداقل می توان در چند جلسه به آن پرداخت.ضمن انکه باید مقدار زمان در نظر گرفته شده با آن موضوع مطابقت داشته باشد زیرا در این صورت مفید فایده خواهد بود و بحث ابتر نخواهد ماند . باید افزود ،دقت در انتخاب سخنور بسیار حائز اهمیت می باشد چون میتواند با ارائه سخنرانی قوی مخاطب خود را جذب نماید.
ماده 36 ایین نامه اجرایی لایحه استقلال کانون وکلای دادگستری :کاراموز موظف است در دوره کاراموزی تکالیف ذیل را تحت نظر کانون انجام دهد:2-حضور در سخنرانی ها ... واِژه کاراموز در این ماده اطلاق دارد بنابراین مستلزم شمول کلیه کاراموزان می باشد و ماده ى 40 مخصص ماده 36 می باشد :کاراموزانی که در" محل سکونت" انها جلسات سخنرانی و کانون نیست یا کانون به وجود ایشان احتیاج ندارد از سخنرانی و کار کردن در ان مرجع معافند.به نظر می رسد الزامی بودن حضور در سخنرانی ها برای کاراموزان شهر تهران از تصمیمات کانون وکلای مرکز باشد اما پذیرش این مورد خالی از اشکال نمی باشد زیرا انصاف و عدالت بر این پایه می باشد که همه کاراموزان پس از قبولی در ازمون در یک سطح هستند و نیاز به اموزش برابر دارند .گروهی علت این تخصیص را جمعیت زیاد کاراموزان می دانند. برای حل ان ،دو راهکار قابل ارائه می باشد: 1- چنین سخنرانی هایی در هر استان توسط سخنرانان ان برگزار گردد 2- گروه بندی کلیه کاراموزان و برگزاری این سخنرانی ها در چند نوبت در شهر تهران . (این شیوه در کارگاههای اجباری قابل مشاهده می باشد).
در خصوص میزان تاثیر اجباری بودن یا نبودن کارگاهها باید گفت هرکس برای بدست اوردن مهارت در هر زمینه ای ؛دوره هایی را به طور اجباری می گذراند مانند اخذ مدرک لیسانس در قبال گذراندن واحدهای درسی معین لذا اجباری بودن کارگاهها امری پذیرفته و بدیهی به شمار می اید و مخالفت با ان بلاوجه است.
در پرسشنامه:
119 نفر (٪ 59.5) تکلیفی بودن سخنرانی ها را صرفا برای کاراموزان شهر تهران نمی پذیرند. -
81 نفر (٪40.5)میزان ساعات و محتوای ارائه شده در موضوعات سخنرانی و کارگاهها را نسبتا کافی می دانند.-
84 نفر(٪42) وجود مطالب و اطلاعات ارائه شده در سخنرانی ها و کارگاهها را کم موثر در دادگاهها میدانستند.-
64 نفر(٪32) اصلا از کارگاههای اختیاری استفاده نمی نمایند.-
-حضور در دادگاه و تهیه گزارش مربوط:
ماده 36 ایین نامه اجرایی لایحه استقلال کانون وکلای دادگستری مصوب 1334 و فصل سوم مقررات و شرح وظایف کاراموزی مصوب 85 مرتبط با این بخش می باشد.
باید بین حضور در جلسات دادگاهها و تهیه گزارشات قایل به تفکیک شد:
-حضور در دادگاهها و نشستن در جلسات و دیدن نحوه دفاعیات طرفین و خواندن لوایح انها و نحوه صحبت کردن وکلا و نحوه برخورد آنها با قضات در دادگاهها اعم از عمومی( و تخصصی )و اختصاصی از عوامل بسیار مهم در دوران کاراموزی بحساب می اید زیرا به طورعملی، وی را اماده خواهد ساخت به این جهت که پایه و ریشه وکالت، در این موارد خلاصه میشود ؛گاها قضات محترم از کاراموزان می خواهند که صورتجلسه پرونده ای را بنگارند یا در دادگاه اطفال از طفلی دفاع نمایند که بسیار پسندیده می باشد.
-وفق ماده 36 ایین نامه اجرایی لایحه استقلال کانون وکلای دادگستری باید به این نکته اشاره نمود که واژه گزارش به نگارشی اطلاق می گردد که تمام و کمال باشد و منجر به صدور رای شده باشد لذا تهیه گزارشات، مرحله به مرحله ی انجام کار را یاداوری می نماید مانند شکواییه–تحقیقات صورت گرفته در دادسرا و.. والنهایه، نوشتن نظرات در خصوص هر گزارش نشان از میزان دقت کاراموز درجزئیات پرونده و در حقیقت نشان از سطح سواد وی دارد .
فردی که با ازمون به کانون وکلا ورود پیدا می کند، پذیرفته است که وکیل باشد و به طور ضمنی نیز شان وکالت را قبول نموده بدین معنا که، باید رفتاری داشته باشد مطابق شان وکیل دادگستری(همانطور که در تبصره 3 ماده 6 قانون کیفیت اخذ پروانه وکالت دادگستری و ماده 41 مقررات و شرح وظایف کاراموزی بدان اشاره شده). همچنین است نحوه پوشش وی. پوشش هر فرد بستگی به مکانی که در ان حاضر می شود؛دارد لذا ظاهر پوشش وی در دادگاه باید به نحوی باشد که افراد متوجه شغل وی بشوند. پوشش صحیح وکلا را می توان ناشی از تعهد اخلاقی آنان دانست اما می توان حداقل, کت و شلوار برای اقایان و مانتوی فرم برای خانمها و زدن آرم الزامی دانست(همچنان که در ماده 41 مقررات و شرح وظایف کاراموزی درج شده لکن فاقد حداقل ضمانت اجرا می باشد).به نظر می اید بتوان با تغییر در لباس مخصوص وکالت و به روز کردن آن ،این پوشش را در دادگاهها الزامی نمود.
در پرسشنامه:
77 نفر(٪38.5) نسبتا حضور در دادگاهها و تهیه گزارش را موثر در کسب اطلاعات و تجربه در دوران کاراموزی می دانند.-
142 نفر(٪71) تعداد گزارش ها و ماههای حضور دردادگاه ها را کافی می دانند.-
106 نفر(٪53) الزامی شدن حضور در دادگاهها را با لباس مخصوص وکالت را بسیار موثر می دانند.-
-وکیل سرپرست:
فصل پنجم مقررات و شرح وظایف کاراموزی مرتبط با این بخش می باشد.
وجود وکلا و پیشکسوتان در یاری نمودن و اشتباه نرفتن کاراموزان و نحوه برخوردشان با آنها بسیار حائز اهمیت می باشد. نباید فراموش کرد ،همه وکلا در ابتدای کار ؛کاراموز بودند وبه مرور زمان با کسب تجربه ؛ در رشته خود موفق شدند.اهمیت این مورد را می توان پس از پذیرش در ازمون ورودی ملاحظه نمود به این توضیح که برای شروع به کاراموزی باید وکیل سرپرستی را به کانون وکلا معرفی نمود و در حقیقت زمانی که کاراموز نیاز به راهنمایی پیشکسوتی دارد اولین فردی که ذهن به ان متبادر می شود ، وکیل سرپرست می باشد لذا در انتخاب وی باید دقت نمود.وکیلی، واجد شرایط محسوب می شود که حداقل دارای دفتر در ان مکان باشد تا دسترسی کاراموز به وی اسان باشد؛بهتر ان است که اسامی چنین وکلایی در اختیار کاراموزان قرار داده شود تا با عدم صلاحیت انها توسط کانون مواجه نشویم. وهله دوم نظارت وکیل سرپرست بر کار کاراموزان و حضورکاراموز در دفتر وی می باشد(ماده 21 مقررات و شرح وظایف کاراموزی) که کم و بیش شاهد ان هستیم و بعضا افراط و تفریط نیز مشاهده می شود لذا بهتر ان است که در این رابطه وظایفی برای وکلای سرپرست منظور شود .می توان برای استقبال از این طرح، مزایایی نیز برای چنین وکلایی لحاظ نمود.(افزودن این عامل صرفا برای کمک به کاراموز است نه افزایش سختگیری به انها)
اضافه نمودن حضور کاراموز در جلسات رسیدگی در پرونده های وکیل سرپرست , در اطلاعات کاراموز موثر خواهد بود(به نحو اختیار یا برای برخی پرونده ها ) لکن لازمه ان داشتن سمت کاراموز در ان پرونده می باشد بدین معنا که فرضا در پرونده های حقوقی در ستون وکیل، باید نام دونفر انها به صورت منفردا یا مجتمعا نگاشته شود.ممکن است این مورد با عدم پذیرش وکیل سرپرست روبه رو گردد به این علت که ممکن است به جهت نوشتن اسم کاراموز ،وی درخواست حق الوکاله نماید و بالعکس امکان دارد وکیل سرپرست در عوض حضور وی در دادگاه، انجام وظایفی در راستای ان پرونده از وی بخواهد.لذا توصیه می شود کانون در این راستا مقرراتی را تعیین نماید.
در پرسشنامه:
108 نفر(٪54) بسیار از نحوه برخورد وکیل سرپرست خود رضایت دارند.-
94 نفر(٪47)بسیاراز نحوه نظارت وکیل سرپرست خود رضایت دارند.-
62 نفر(٪31)تاثیر وکیل سرپرست در افزایش اطلاعاتشان را بسیار می دانند.-
146 نفر(٪73) الزام وکیل سرپرست را به حضور کاراموز در کنار خویش در دادگاه در پرونده هایی که متعلق به او است؛می پذیرند.-
-اداره معاضدت:
در ماده 36 ایین نامه اجرایی لایحه استقلال کانون امده:کاراموز موظف است کارهای معاضدت قضایی که از طرف شعبه معاضدت قضایی یا ریاست کانون رجوع می شود را انجام دهد.هدف کانون وکلا، پرورش کاراموزان می باشد لذا می توان به عنوان یکی از راهکارها ،حضور وی را حداقل به صورت اختیاری در اداره معاضدت پذیرفت. بدین نحو که چند ماه در کنار پیشکسوتانی که مشاوره می دهند نشسته و نحوه مشاوره دادن و نحوه صحبت کردن و مواجهه شدن با موکل را فرا بگیرد.
در پرسشنامه:
117 نفر(٪58.5) حضور کاراموزان را در اداره معاضدت به عنوان یکی از تکالیف موثر می دانند.-
-کمیسیون کاراموزی:
تفاوت کاراموزان با وکلای پایه یک ،پس از گذراندن دوره 18 ماه , فارغ از تجربه ی چند ساله وکلا که نیاز به گذشت زمان دارد، صرفا ازمون اختبار می باشد لذا تفکیک وکلای پایه یک از کاراموزان از هر لحاظ همچون نحوه برخورد و رفتار با وی، قابل قبول نمی باشد.کاراموزان نیز رسما از اعضای کانون وکلا محسوب می شوند و مستعد یادگیری و الگو برداری از بزرگان وکالت هستند لذا دقت در نحوه برخورد با انها قابل توجه می باشد. لازم به ذکر است کمیسیون کاراموزی در روزهای معینی تشکیل می شود تا کاراموزان مشکلات خود را از طریق انها رفع نمایند لذا نظارت و بعضا سختگیری کمیسیون قابل تقدیر می باشد زیرا کاراموزان به دلیل کم تجربگیشان باید با احتیاط بیشتر نسبت به سایر وکلا عمل نمایند.
در ماده 44 مقررات و شرح وظایف کاراموزی،مطلع شدن کاراموزان از تصمیمات کانون از طرق مراجعه به کانون و سایت و تابلو اعلانات و اعلام ان در جلسات کاراموزی احصاء گردیده .با عنایت به پیشرفت روزافزون اطلاعات و تکنولوژی برای تسهیل ارتباطات می توان ابلاغ از طریق پیامک را نیز به موارد فوق اضافه نمود.این مورد قطعا با استقبال مواجهه خواهد شد.همانطور که برخی موضوعات دیگر از طریق پیامک به وکلا و کاراموزان ابلاغ می گردد.مقررات و شرح وظایف قانونی در ابتدای شروع مدت کاراموزی از جانب کانون به کاراموزان ابلاغ می شود بدین معنا که اطلاع کاراموز از وظایفش مفروض است و دلیلی بر جهل به ان از کاراموزان پذیرفته نمی شود.البته گذاشتن مقررات و شرح وظایف کاراموزی مصوب 1385 روی وبسایت کانون در مکانی قابل مشاهده برای کاراموزان کارایی بیشتری خواهد داشت.
کاراموزان می بایست اقلا در دوران کاراموزی با پرونده هایی که اکثر وکلا با ان مواجه هستند اشنا بشوند تا کسب تجربه شود.لازمه این کار،همکاری خواستن کمیسیون از خود کاراموزان در جمع اوری مجموعه ای از این قبیل پرونده ها می باشد بدین معنا که کمیسیون پس از اتمام دوران کاراموزی کاراموزان، به بررسی عملکرد انها می پردازد،در صورت مقبول بودن موضوع گزارشی و کامل بودن ان می تواند تایپ شده ان را بخواهند و حتی در قبال این کار برای انها امتیازی قایل شود، با تکمیل و افزودن حواشی پیرامون این پرونده ها توسط وکلا ،جمع اوری چنین مجموعه ای پسندیده می باشد .از مزایای این مجموعه می توان به این مورد اشاره داشت علی رغم منصوص بودن( ماده 10 مقررات و شرح وظایف کاراموزی) موارد مورد نظر در گزارش جای ابهاماتی در ذهن باقی می ماند، برای ملموس شدن و رفع ابهام،مشاهده پرونده ای در این رابطه کمک شایانی خواهد نمود.
هر مقدار که کانون در اموزش کاراموزان موفق تر باشد ؛نتیجتا وکلای قوی تری را به جامعه و مردم عرضه می دارد و قطعا در اقتدار کانون نیز موثر می باشد. یکی از پیشنهادات برای ارتقای سطح اطلاعات کاراموزان ،تشکیل دادگاههای مجازی می باشد به این توضیح که وکلای پیشکسوت مکانی در کانون همچون شعبه ای از دادگاه را شبیه سازی نمایند و فردی از میان خود را قاضی فرضی قرار دهند. طرفین دعوا، کاراموز و وکیل باشند و نحوه دفاع کاراموز را ملاحظه و بعضا به وی اموزش دهند. این مورد میتواند به وظایف کاراموز،منضم و نمره مثبت یا منفی برای وی درج گردد.پیشنهاد دیگر،انکه می توان این شیوه را در ازمون اختبار استفاده نمایند بدین شرح که 10 نمره شفاهی این ازمون با تعیین تعدادی از موضوعات، به صورت دادگاه مجازی به عمل اید.
در وب سایت برخی کانونها دیده می شود که فایل صوتی سخنرانی ها روی وب قرار می گیرد،این کار موثر خواهد بود لذا از کانون وکلای دادگستری مرکز نیز تقاضا می شود،فایلهای صوتی یا تصویری یا خلاصه جلسات(توسط کاراموزان حتی به عنوان کارتحقیقی آنها) روی وبسایت قرار بگیرد یا از طریق فروشگاه کانون پخش شود.این کار علاوه بر بالا رفتن سطح علمی سخنرانی ها و دقت در انتخاب موضوعات، مورد استقبال وکلای پایه یک دادگستری نیز واقع می گردد.
در پرسشنامه:
97 نفر (٪48.5) از نحوه عملکرد کمیسیون و رفتار اعضای محترم نسبتا راضی هستند.-
78 نفر(٪39) نحوه اطلاع رسانی کانون وکلای دادگستری راجع به ضوابط مرتبط با کاراموزی و نظارت بر ان را متوسط می دانند.-
116 نفر(٪58)معتقد هستند کارگاههای اموزشی در حد لازم توسط کانون برگزار نمی شود.-
-114 نفر(٪57)بسیار موافق هستند که کمیسیون کاراموزی گزارش پرونده های متداول را با کلیه حواشی پیرامون ان توسط کاراموزان تهیه کند و در اختیار کاراموزان بگذارد.
-124 نفر(٪62) برگزاری دادگاههای مجازی را در پیشرفت و ارتقاء تجربه و معلومات بسیار موثر می دانند.
-140 نفر(٪70) قرار دادن فایل صوتی یا خلاصه سخنرانی ها و کارگاهها بر روی سایت کانون را بسیار موثر می دانند.
-96 نفر(٪48) گذاشتن شرایطی از جانب کانون وکلا برای انتخاب وکلا به عنوان وکیل سرپرست و محول کردن وظایفی به انها را بسیار موثر می دانند.
-اختبار:
ماده 41 و 42 و44 و 46 ایین نامه اجرایی لایحه استقلال کانون وکلای دادگستری و فصل 7 مقررات و شرح وظایف کاراموزی مرتبط با این بخش می باشد.
در کشور ما شیوه اموزش و اخذ مدرک به دو صورت انجام می پذیردد:1-موسساتی که اجازه ثبت نام اولیه را به کلیه علاقه مندان ان اجازه می دهد و پس از اموزش و در خاتمه کار،ازمونی می گیرند تا از میزان یادگیری فرد اگاه شوند و در صورت اخذ نمره قبولی مدرک بدانها تودیع می گردد.2- صورتی که ازمون به نحو سراسری برگزاری می شود و داوطلب پس از کسب رتبه ی مورد قبول ،ثبت نام اولیه را به عمل می اورد و بعد از گذراندن دوره، امتحانی از وی گرفته می شود و در انتها ،مدرک و مجوز ان را دریافت می دارد.
پذیرفته شدن در کانون وکلا به شیوه دوم صورت می پذیرد بدین معنا که داوطلب با پذیرش درازمون در کانون وکلا ثبت نام می نماید و پس از اتمام 18 ماه و انجام کامل وظایفی که در دوران کاراموزی به وی محول شده،امتحانی (اختبار) از وی گرفته می شود و در صورت اخذ معدل قبولی(وفق مورد 36 مقررات و شرح وظایف کاراموزی) پایه یک می شود و دراین صورت به طور جدی کار وی در جامعه اغاز می شود و در این زمان است که از وی انتظار سهو در انجام پرونده نمی رود زیرا اطلاعات وی مورد قبول کانون وکلا قرار گرفته، در حقیقت هرچه سطح علمی وکلا بالا تر باشد موفقیت کانون بیشتر دیده می شود و قدرت و استقلال کانون تثبیت می گردد.انصاف نیست تمام بار ارزیابی کاراموز بر دوش این ازمون باشد بلکه باید در طول این مدت به وی اموزش داده شود و النهایه معقول ان است که ازمون از تعلیمات ارائه شده توسط کانون به کاراموز باشد بدین توضیح که علاوه بر اینکه اختبار باید از نص صریح قانون باشد بدین خاطر که تسلط کاراموز بر قوانین از بدیهیات به شمار می رود بلکه باید از تعلیماتی که در این دوران توسط کانون صورت پذیرفته، نیز باشد (جنبه عملی و رویه موجود در دادگاهها که در فوق بیان گردید) مع الوصف برای رسیدن به نتیجه مطلوب، بهتر ان است که ازمون کتبی از متن قوانین و ازمون شفاهی از گزارشات تهیه شده و کارگاهها و سخنرانی ها و در صورت ایجاد دادگاه مجازی از ان نیز باشد .یکی از مزایای این راهکار، کاهش اضطراب کاراموزان می باشد زیرا منابعی جزئی تر در اختیار انها قرار می گیرد و در این صورت کاراموز احساس نیاز به برگزاری کلاسهای اختبار از جانب کانون را ندارد.
در پرسشنامه:
-78 نفر(٪39) بسیار موافق هستند که ازمون شفاهی از گزارش های تقدیمی و کارگاهها و پرونده های متداول و بعضا کارهای تحقیقی باشد و ازمون کتبی از قوانین.
-126 نفر(٪63) وجود کلاسهای امادگی را برای ازمون اختبار از جانب کانون وکلا را بسیار ضروری می دانند.
-کاراموزی:
این عنوان مرتبط است به ازمون اخذ پروانه وکالت ،بحث در این باره ان است که سالانه تعداد کثیری داوطلب شرکت در این ازمون می باشند به فرض در سال 92تعداد کل شرکت کنندگان پنجاه و نه هزار و صد و سه نفر بود که دو هزار و هشتصد و چهارده نفر پذیرفته می شدند.تعداد شرکت کنندگان کانون وکلای دادگستری مرکز نوزده هزار و سیزده نفر بوده که هزار و دویست نفر مورد پذیرش می باشند .نتیجتا رقابت سختی بین داوطلبان می باشد .باید خاطر نشان کرد علاقه هر فرد، انجام کار در محل اقامت خود می باشد زیرا علاوه بر سهولت در رفت و امد به دادگاهها و تهیه گزارشات ،دایر کردن دفتر در ان مکان بسیار مقبول می باشد بدین توضیح که دایر کردن دفتر در محل سکونت باعث جلب اعتماد و اطمینان موکل می شود.نتیجه ان می شود که درخواست وکلا برای نقل و انتقال محل اشتغال و تخلفات ناشی از ان تقلیل می یابد و به لیست وکلای سرپرست واجد الشرایط افزوده می گردد.مع الذلک بومی کردن یا حداقل،تعلق سهمیه به محل اقامت متقاضی توسط هر کانون پسندیده خواهد بود.
مورخ 9/4/92 مصوبه ای با مضمون اینکه کاراموزان حق شرکت در ازمون وکالت را ندارند توسط هیات مدیره کانون مرکز تصویب گردید و مورخ 29/5/92 بیان شد این طرح در ازمون سال 93 قابل اجرا می باشد.برخی علت ایجاد این مصوبه را ضایع نشدن حق شرکت کنندگانی که تا به حال پذیرفته نشده اند و اجرای عدالت می دانستند و همچنین عدم ایجاد مشکلاتی که ممکن است این مورد به همراه داشته باشد در حالی که جنبه دیگر قضیه این می باشد که علت برگزاری ازمون ورودی، شایسته پذیری است بدین معنی که کانون جای افراد شایسته می باشد لذا کسی که اطلاعات مقبولی داشته باشد باید به کانون ورود نماید تا با پرورش به وکیلی قهار تبدیل شود لذا اولا عدم پذیرش شرکت مجدد کاراموزان با قبول این جنبه به دور از عدالت می باشد ثانیا در صورتی عدم حضور کاراموزان در ازمون پذیرفته می شود که راههای جایگزینی برای نقل و انتقال وی به کانون مد نظرش طراحی شود زیرا شرایط انتقالی در ایین نامه نقل و انتقال مصوب 27/4/91 بیان گردیده لکن سوال قابل طرح ان خواهد بود :وکیل یا کاراموزی که در اینده وکیل پایه یک خواهد شد و خود را واجد هیچ یک از شرایط فوق نداند چگونه می تواند از انتقالی بهره مند شود؟قبل از وجود این مصوبه،شرکت مجدد انها در ازمون یکی از راهها بود.
در پرسشنامه:
-122 نفر(٪61) برای نزدیک شدن محل سکونت و شغل ؛ بومی کردن ازمون کاراموزی وکالت را بسیار موثر می دانند.
-106 نفر(٪53) موافق عدم شرکت کاراموزان در ازمون وکالت نیستند.
-109 نفر(٪54.5) بطور کلی رضایتشان از عملکرد کانون درباره اموزش و نیز حمایت از کاراموزان کم هست.
مختصر راهکارها برای ارتقای وضعیت کاراموزان یا پیشنهاد و نظرات همکاران:
-- برگزاری کارگاهها به طور منظم و مستمر و به فرض دو جلسه در هفته زیرا دوران کاراموزی دوران یادگیری هست.
-- اختیاری کردن کارگاه ها و نمره مثبت در نظر گرفتن برای حاضرین وموثر دانستن این مورد در رتبه اختبار علت چنین پیشنهادی ایجاد انگیزه بیشتر حضور کاراموزان است.
-- .از کارگاههای کاراموزی قضات نمونه برداری شود چه از لحاظ علمی و چه اجرایی زیرا کارگاهها جنبه تشرفاتی به خود گرفته است.
-- کارگاههای اموزشی برای دروس اجباری مثلا در 8 دوره و برای سایر دروس 4 دوره ارئه شود.
-- در جلسات تاریخ دقیق قوانین و ایین نامه ها ذکر شود به عنوان مثال در درس ثبت.
-- عدم برگزاری کارگاههای اجباری در ساعت 14 به جهت عدم اتمام وقت اداری .
-- افزودن آموزش از طریق اینترنت.
-- گذاشتن راه جبران برای کاراموزی که نمی تواند در جلسه ماهیانه شرکت نماید فرضا این جلسات در دو دوره با فاصله یک هفته تشکیل شود که دوره اول برای کاراموزان به طور اجباری باشد و دوره دوم برای سایر کاراموزان علاقه مند باشد.
-- موضوعات زیر باید جزء الزامات کارگاهها باشد : ابطال تمبر و هزینه دادرسی -محاسبه مالیات- بیان دقیق تخلفات انتظامی- اشنایی کاراموزان با خدمات و ماهیت صندوق حمایت-بیان تمهیداتی که برای کاراموزان و وکلای خانم وجود دارد.
-- بیان فلسفه عدم امکان تبلیغ وکلا زیرا شناساندن وکلا به مردم با تبلیغ کردن دو مقوله متفاوت می باشد.
-- برگزاری جلسات توجیهی (بعضا اجباری) برای وکلای سرپرست و نظارت و کنترل وکلای سرپرست.
-- تشکیل هیاتی از خود کاراموزان در کمیسیون کاراموزی برای ارتقای کاراموزن و اشنایی با مشکلات.
-- ارائه پاسخ سوالات اختبار از جانب کانون .
-- حذف ازمون اختبار و جایگزین کردن امتحانی برای سنجش کاراموزان در هر یک از وظایف محوله به وی.
-- آزمون، اخرین مرحله یادگیری است و ضمانت اجرای عدم موفقیت در ان تجدید دوره می باشد در حالی که این دوران کمک چندانی نمی کند.
-- ازمون اختبار اعم از کتبی یا شفاهی برای سنجش کاراموزران می باشد لذا نباید سوال تخصصی (در حد مهارت وکلای سابقه دار) مطرح شود.
-- تلاش در تغییر واژه کاراموز زیرا این کلمه برای مردم عامی جایگاهی ندارد. اگر کاراموز وکیل نیست پس ماهیتش چیست زیرا در این صورت موکل اعتماد نمی کند به این خاطر می توان دوره کاراموزی را کاهش و عدم پذیرش پرونده را برای انان عملی کرد در این صورت واژه و ماهیت کاراموزی مرتبط با هم میشود و همچنین هزینه هایی که از کاراموزان دریافت می نمایند کاهش می یابد.
-- افزودن مدرک ارشد به شرایط متقاضی ازمون وکالت برای ارتقای سطح علمی وکلا. .عدم پذیرش زیاد کاراموز در ازمون ورودی موجب بالا رفتن کیفیت علمی می شود.(این دو مورد قابل انتقاد می باشد لکن درج آن صرفا برای توجه به این موارد است)
-- ترتیباتی (همچون دعوت از قضات و دادستانها )جهت تسهیل روابط بین کانون وکلا و قوه قضاییه برای برخورد بهتر در دادگاه ها.
-- پیش بینی مکانی در ساختمان کانون وکلا برای انجام اقدامات صندوق حمایت.تلاش در کاهش هزینه های کاراموزان که به عناوین مختلف از انان گرفته می شود زیرا در دوران کاراموزی درامد چندانی نیست. توجه بیشتر به بیمه وکلا.
-- تشکیل کمیسیونی برای رسیدگی به مشکلات وکلا و کاراموزان در حقیقت حمایت از انان برای امنیت شغلی و شان وکالت.
-- آموزش وکلا ی تخصصی (داشتن مهارت در یک زمینه خاص )از طریق برگزاری کلاسهای کانون و ارائه مدرک.
-- دادن گواهی نامه به وکلا پس از گذراندن کلاس هایی که کانون برگزار می نماید.
یادمان باشد
کارآموز امروز همان وکیل فردا است
اقتدار بیشتر کانون با اتحاد وکلا میسر می باشد که ریشه آن در دوران کارآموزی است