نعمت احمدی
حقوقدان و وکیل دادگستری
با حذف پلیس قضایی در چند سال قبل و نبود نیروی انتظامی متخصص و آشنا به رشتههای مختلف حقوقی و مسائل و ضوابط قضایی، هرازگاهی مسئولان قضایی به ایجاد روشهای بعضاً بحث انگیز سوق داده میشوند. هرچند متأسفانه پلیس قضایی آن سالها هم در مواردی مورد استفاده ابزاری قرار گرفت و با تجمیع نیروهای انتظامی و نظامی و تشکیل نیروی انتظامی واحد، با وجود توانمندی پلیس قضایی و پرورش نیروهای متخصص و زبده تاکنون دنبال تشکیل مجددآن به جدّ نرفتهاند، اما بعضاً دنبال پلیس تخصصی مثلاً پلیس اطفال هستند، پرسش این است، آیا نحوه تدریس و تربیت پلیس اطفال با پلیس امنیت فرق دارد؟ پلیس انتظامی با پلیس خانواده فرق دارد؟
این نوع تقسیم بندیها، بدون تربیت نیروی متخصص در همان رشته نمیتواند طرح تازه و جدیدی باشد و به کمک موضوعی که به اعتبار آن پلیس جدیدی تشکیل دادهایم بیاید مگر اینکه از ابتدا در دانشکده افسری نیرویی تربیت کنیم که مربوط به موضوعی خاص و معین باشد، متأسفانه مدتی است موج یا بهتراست بگویم امواج تخصصی کردن موضوعات و عناوین بهعنوان داروی درمان دردهایی که ناشی از علل و عوامل دیگر است به راه افتاده بدون اینکه علل اصلی وقوع موضوعات را در نظر بگیریم، هنوز تعریف معینی از طفل در قوانین ما وجود ندارد و در واقع معلوم نیست آیا سن رشد که مورد نظر قانون مدنی است ملاک تشخیص است یا مفاد شناسنامه، در همین پرونده ستایش قریشی که حکم دو بار اعدام برای قاتل وی صادر شد یک بار برای تجاوز به عنف و یک بارهم برای قتل، البته با پرداخت تفاضل دیه یا برای نمونه دختر در سن معینی میتواند ازدواج کند، اما همین دختر در آن سن قادر نیست حساب بانکی به نام خود باز کند، موضوع اطفال و سن خروج فرد از صغارت بحثی چالشی است در بسیاری از کشورها که این مهم حل نشده است، با تصویب قانون آیین دادرسی کیفری مصوب سال 92 فصل ششم این قانون به رسیدگی در دادگاه اطفال و نوجوانان اختصاص یافت، ملاحظه میشود قانونگذار بین طفل و نوجوان تفاوت قائل شده است.
برابر ماده 412 – دادگاه اطفال و نوجوانان وقت رسیدگی را تعیین و به والدین، اولیا، یا سرپرست قانونی طفل یا نوجوان، وکیل وی و دادستان و شاکی ابلاغ میکند. برابر این ماده وقت دادرسی به طفل و نوجوان ابلاغ نمیشود، تبصره ذیل ماده اعلام میدارد... هرگاه در موقع رسیدگی سن متهم هجده سال یا بیشتر شد، وقت دادرسی به متهم یا وکیل او ابلاغ میشود از نظر سازمان قضائی، قانونگذاربین دادگاه اطفال با دادگاههای دیگر متهمین تفاوت قائل شده است، قضات دادگاه اطفال باید حداقل دارای 5 سال سابقه قضایی و متأهل باشند و دوره آموزشی مخصوص را گذرانده و ترجیحاً دارای فرزند باشند.
برای دادگاه اطفال و نوجوانان مشاورانی از بین متخصصان علوم تربیتی، روانشناسی، جرم شناسی، مددکاری اجتماعی، دانشگاهیان و فرهنگیان آشنا به مسائل روان شناختی و تربیتی کودکان و نوجوانان انتخاب میشوند. وقتی قانونگذار سازمان قضایی دادگاه اطفال را مجزا از دیگر محاکم دانسته است به باورمن ایجاد پلیس قضایی مخصوص اطفال اگر همراه با تخصص پلیس باشد یعنی در یکی از دانشکدههای پلیس رشتهای مربوط به نحوه تقابل با اطفال داشته باشیم که شیوه برخورد با طفل و نوجوان از بدو تشکیل پرونده تا زمان صدور رأی و اجرای آن را بیاموزند میتوان راهگشا باشد والا اگر قرار باشد سازمان قضایی جدیدی با همین نیرو و تخصص اما با هزینه بالا تشکیل شود نتیجهای نخواهیم گرفت.